Leon Jan Wachholz (1867-1942)
Medycyna sądowa
Biografia
Leon Jan Wachholz urodził się 20 czerwca 1867 roku. Był synem profesora historii powszechnej Uniwersytetu Jagiellońskiego Antoniego Wachholza. W 1885 roku ukończył Gimnazjum św. Jacka w Krakowie i rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1890 roku uzyskał tytuł doktora wszech nauk lekarskich. Następnie odbył studia uzupełniające na uniwersytetach w Kopenhadze, Berlinie, Paryżu i Wiedniu. Po powrocie do Krakowa w 1894 roku habilitował się z zakresu medycyny sądowej na Wydziale Lekarskim UJ. Przez wiele lat kierował Katedrą oraz Zakładem Medycyny Sądowej Uniwersytetu Jagiellońskiego, będąc profesorem tej uczelni. W 1933 roku Leon Wachholz przeszedł na emeryturę z powodu likwidacji jednej z katedr na UJ na Wydziale Lekarskim. Wydział Lekarski nadał mu tytuł profesora honorowego.
Wykładał jako profesor honorowy na Wydziale Prawa UJ do roku 1939. W dniu 6 listopada 1939 roku aresztowany w ramach Sonderaktion Krakau razem z innymi pracownikami naukowymi przez hitlerowców w gmachu Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego i przewieziony do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen. Uwięzienie w obozie szczególnie źle odbiło się na zdrowiu profesora. Zwolniony z obozu 8 lutego 1940 roku razem z grupą 100 profesorów powrócił do Krakowa.
Leon Wachholz zmarł 1 grudnia 1942 roku z powodu ogólnego wycieńczenia organizmu. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim kw. IX, płd., gr. rodz.
Funkcje pełnione na Uniwersytecie Jagiellońskim
- Kierownik Katedry oraz Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Jagiellońskiego
Działalność poza uczelnią
- Członek Towarzystwa Sądowo-Lekarskiego w Wiedniu (od 1913 roku)
- Członek Polskiej Akademii Umiejętności (od 1930 roku)
- Członek korespondencyjny Niemieckiego Towarzystwa Medycyny Sądowej
- W 1938 roku w Bonn wybrany na Wiceprezesa Międzynarodowej Akademii Medycyny Sądowej
Wkład w medycynę
Pionier metod eksperymentalnych w medycynie sądowej, współtwórca metody oznaczania hemoglobiny tlenkowo-węglowej (próba Wachholza-Sieradzkiego). Prowadził także badania doświadczalne nad oznaczeniem wieku ludzi w chwili śmierci przy wykorzystaniu ich szczątków (na podstawie procesu kostnienia główki kości ramiennej) i nad utonięciem (częściowo wspólnie ze Stefanem Horoszkiewiczem).
Autor około 200 prac z medycyny sądowej i ogólnej oraz z historii medycyny. Napisał m.in. cenione podręczniki: Medycyna sądowa oraz Psychopatologja sądowa.
Publikował również w zakresie historii medycyny.
Ważne dokonania
Leon Wachholz prowadził odczyty i akcje z zakresu problematyki społecznej.
Ciekawostki
Wielki humanista, tłumacz niemieckiej poezji na język polski (Friedrich Schiller, Johann Wolfgang von Goethe). Leon Wachholz spisywał swoje wspomnienia w formie pamiętników wydanych w 2020 roku pod tytułem Moje czasy: na podstawie wspomnień, pamiętników (zapisków) i dokumentów przez Krakowskie Towarzystwo Miłośników Medycyny.
Odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (27 listopada 1929 roku)
- Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1936 roku)
Upamiętnienie
Leon Wachholz jest patronem ulicy w Krakowie, w dzielnicy Podgórze.
Przypomnienie sylwetki i dorobku naukowego Profesora Leona Wachholza podczas wystawy zatytułowanej „Człowiek nauki taki, jakim był” zbiega się ze 135. rocznicą nadania mu przez Wydział Lekarski Uniwersytetu Jagiellońskiego tytułu doktora wszech nauk lekarskich (1890).
Bibliografia
- Michalewicz Jerzy, Relacje pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego o ich losach osobistych i dziejach uczelni w czasie drugiej wojny światowej. Kraków 2005 s. 208-211.
- Leon Wachholz. Życie i dzieło, red. Jan Widacki, Kraków 2019.
- Lista pamięci. Prof. Leon Wachholz https://in-memoriam.uj.edu.pl/lista-pamieci?p_p_id=56_INSTANCE_iqXS3KIq9Mfb&p_p_lifecycle=0&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-3&p_p_col_pos=2&p_p_col_count=3&osoba=140320419 (odczyt: 20.11.2025).
- Leon Wachholz, https://pl.wikipedia.org/wiki/Leon_Wachholz (odczyt: 20.11.2025).
- Leon Wachholz (1867-1942), https://khm.cm-uj.krakow.pl/sylwetki-historykow-medycyny/leon-wachholz-1867-1942/ (odczyt: 02.12.2025).