Człowiek nauki taki, jakim był

Chirurgia

Biografia

Ludwik Antoni Rydygier urodził się w 21 sierpnia 1850 roku w rodzinie Karola Ferdynanda Riedigera. W latach 1869-1873 studiował medycynę  na uniwersytecie w Greifswaldzie, Berlinie i Strasburgu. Dyplom lekarza uzyskał 8 grudnia 1873 roku, a pracę doktorską obronił w 1874 roku. Po studiach przez krótki czas pracował w Szpitalu Najświętszej Marii Panny w Gdańsku, ale wkrótce zajął się prowadzeniem prywatnej praktyki w Chełmnie. Pisał wówczas prace naukowe z zakresu chirurgii. Powrócił do Greifswaldu, a habilitację obronił w Jenie w 1878 roku, gdzie też został zatrudniony jako asystent kliniki chirurgii. W Chełmnie otworzył prywatną klinikę „dla chorób ocznych, chirurgicznych i kobiecych”.
W 1882 roku bezskutecznie ubiegał się o Katedrę Chirurgii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Został powołany na tę katedrę, ale dopiero w 1887 roku.

W czasach, gdy był kierownikim katedry został wybudowany nowy budynek Kliniki tzw. "Biała Chirurgia". 

Nowy budynek wraz z jego wyposażeniem został opisany przez Ludwika Rydygiera w publikacji Opis kliniki chirurgicznej w Krakowie, tudzież kilka ogólnych uwag o stosownem urządzeniu kliniki chirurgicznej.

Na użytek tej Kliniki opracował projekt aseptycznego stołu operacyjnego.

W 1897 roku otrzymał propozycję objęcia stanowiska kierownika nowej katedry i kliniki chirurgii Uniwersytetu Lwowskiego. Od 1897 roku profesor na Uniwersytecie Lwowskim. W latach 1901/1902 był rektorem Uniwersytetu Lwowskiego. 
18 listopada 1903 roku został wyniesiony do stanu szlacheckiego z przydatkiem „Ritter von Ruediger”.
W czasie I wojny światowej kierował szpitalem wojskowym w Brnie. Po zakończeniu wojny powrócił do Lwowa. Był uczestnikiem obrony miasta w czasie wojny z Ukraińcami w 1918 roku. W trakcie walk brał udział w tworzeniu służb medyczno-sanitarnych Wojska Polskiego. W 1920 roku rozpoczął organizowanie szpitali wojskowych. Był szefem sanitarnym Dowództwa Okręgu Generalnego „Pomorze” i uczestniczył w związku z tym w ceremonii „zaślubin Polski z morzem”. Konsultant i naczelny chirurg Dowództwa „Wschód”. W 1920 roku zweryfikowany jako generał brygady.

Zmarł nagle na zawał serca 25 czerwca 1920 roku. Został pochowany na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie; później szczątki przeniesiono do kwatery dowódców na Cmentarzu Obrońców Lwowa.

Funkcje pełnione na Uniwersytecie Jagiellońskim

• Dziekan Wydziału Lekarskiego w roku akademickim 1888/1889

Działalność poza uczelnią

• Rektor Uniwersytetu Lwowskiego w roku akademickim 1901/1902

Wkład w medycynę

Przeprowadził pierwszy w Polsce (a drugi na świecie) zabieg wycięcia odźwiernika z powodu raka żołądka, a w 1881 roku pierwszy w świecie zabieg resekcji żołądka z powodu owrzodzenia. W 1884 roku wprowadził nową metodę chirurgicznego leczenia choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy za pomocą zespolenia żołądkowo-jelitowego.

Rydygier był autorem (1900 rok) oryginalnej metody usuwania gruczolaka gruczołu krokowego i wielu innych technik operacyjnych.

Prace Ludwika Rydygiera w zbiorach Biblioteki

Ważne dokonania

W 1889 roku zorganizował pierwszy w Polsce zjazd chirurgiczny. Zjazdy te w 1921 roku dały początek Towarzystwu Chirurgów Polskich. 

Ciekawostki, hobby

Był przeciwnikiem równouprawnienia kobiet w dostępie do zawodu lekarskiego. W roku 1897 zagłosował przeciwko przyjmowaniu kobiet na Wydział Lekarski. Na własny koszt zamieszczał w prasie ogłoszenia: Precz z Polski z dziwolągiem kobiety lekarza! 

Upamiętnienie

W 1989 r. Poczta Polska wyemitowała w nakładzie 6 mln sztuk upamiętniający go znaczek pocztowy o nominale 60 złotych.

Imieniem Ludwika Rydygier została nazwana jedna z ulic w Krakowie, a także Szpital Specjalistyczny im. Ludwika Rydygiera w Krakowie. W Chełmnie znajduje się plac jego imienia oraz pomnik w parku. Jego imię zostało nadane także Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ulice noszące imię Ludwika Rydygiera znajdują się także w Warszawie, Toruniu, Bydgoszczy, Gdańsku, Szczecinie i Wrocławiu.

Przypomnienie sylwetki i dorobku naukowego Profesora Ludwika Rydygiera podczas wystawy zatytułowanej „Człowiek nauki taki, jakim był” zbiega się kilkoma okolicznościowymi wydarzeniami: 175. rocznicą Jego urodzin (21 sierpnia 1850); 145. rocznicą przeprowadzenia pierwszego w Polsce zabiegu wycięcia odźwiernika z powodu raka żołądka (16 listopada 1880); 125. rocznicą ogłoszenia oryginalnej metody usuwania gruczolaka gruczołu krokowego (1900) oraz 105. rocznicą Jego śmierci (25 czerwca 1920).
 

Bibliografia

1. 100-letnia rocznica pierwszej w świecie resekcji żołądka z powodu choroby wrzodowej, wykonanej przez Ludwika Rydygiera : materiały konferencji naukowej, Chełmno, 10.X.1981 r. red. Zygmunt Mackiewicz,  Bydgoszcz 1986.
2. Chlipała Michał, Gryglewski Ryszard W., Hartwich Artur, Legutko Janusz, Zarys dziejów najstarszej w Polsce katedry chirurgii. Kraków 2022.
3. Czupryna Antoni, Orzeł-Nowak Anita. Ludwik Rydygier : życie i dzieło, Kraków 2005.
4. Kałdowski Jerzy, Doktor Ludwik Rydygier : 1850-1920, Chełmno 1985.
5. Krzyś Jerzy, Ludwik Rydygier chluba Dusocina, Grudziądz 2021.
6. Leśniewski Stanisław, Tajny Radca Dworu : rzecz o profesorze Rydygierze, Grudziądz [2007].
7. Miłkowska Elżbieta, Ludwik Rydygier patron szkoły w Dusocinie :  honorowy obywatel miasta i gminy Grudziądz, Pelplin 2022.
8. Orzeł-Nowak Anita, Ludwik Rydygier (1850-1920) człowiek i lekarz : praca doktorska, Kraków 2002.
9. Sokół Stanisław, Ludwik Rydygier : 1850-1920, Warszawa 1961.
10. Ziembicki Witołd, Rydygier (1850-1920) : w setną rocznicę urodzin a trzydziestą zgonu, Kraków 1950.
11. Ludwik Rydygier https://pl.wikipedia.org/wiki/Ludwik_Rydygier (odczyt: 20.11.2025).