Władysław Szumowski (1875-1954)

Historia medycyny

Biografia

Władysław Szumowski urodził się 26 marca 1875 roku w Warszawie. Naukę gimnazjalną rozpoczął w Warszawie, egzamin maturalny zdał w Parnawie. W 1893 roku podjął studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu w Petersburgu. Medycynę studiował na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie w 1899 roku uzyskał stopień lekarza. Pierwszą pracę podjął w Zakładzie Fizjologii we Fryburgu.  Następnie przenosił się do Heidelbergu (w 1901 roku), a następnie do Krakowa, i wreszcie do Zakopanego.
W 1903 roku zapisał się na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu we Lwowie, podejmując, wobec braku możliwości prac eksperymentalnych, równolegle studia z zakresu filozofii i historii. Studia lwowskie odbywał z przerwą spowodowaną chorobą płuc i koniecznością jej leczenia, także w Zakopanem. Ukończył je w 1906 roku. W 1907 roku otrzymał stopień doktora filozofii w zakresie filozofii ścisłej i historii na podstawie rozprawy Kartezjusz i Malebranche jako poprzednicy teorii uczuć Karola Langego, a Wydział Lekarski Uniwersytetu Lwowskiego nadał mu tytuł doktora wszech nauk lekarskich. W latach 1906-1908 Szumowski pracował w lwowskiej Klinice Patologii i Terapii Szczegółowej prof. Antoniego Gluzińskiego. Od 1908 roku prowadził wykłady z historii medycyny, a także pracował jako lekarz uzdrowiskowy w Szczawnicy.
W czasie I wojny światowej wykładał w Kijowie historię i metodologię nauk przyrodniczych w Polskim Kolegium Uniwersyteckim. Od 1917 roku pełnił funkcję naczelnego lekarza w Polskim Komitecie Pomocy Sanitarnej. W 1918 roku wrócił do Lwowa, a w 1919 roku przyjechał do Warszawy i podjął  tam pracę w randze radcy ministerialnego w Ministerstwie Zdrowia.

W 1920 roku objął nowo powstałą Katedrę Historii i Filozofii Medycyny na Uniwersytecie Jagiellońskim jako jej profesor zwyczajny. Tworzył program dydaktyczny obejmujący filozofię, historię oraz logikę medycyny.
 

Od 1938 roku był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności. W roku akademickim 1938/1939 powierzono mu godność dziekana Wydziału Lekarskiego UJ. 6 listopada 1939 został aresztowany przez Niemców w trakcie Sonderaktion Krakau i wywieziony do obozu w Sachsenhausen. Zwolniono go 8 lutego 1940 roku. W 1945 roku powrócił na katedrę, jednak w 1948 roku postanowiono przenieść go w stan spoczynku, a decyzją władz centralnych bezterminowo zawieszono wykłady z historii i filozofii medycyny. 

Władysław Szumowski zmarł 5 kwietnia 1954 roku w Krakowie. Miejscem spoczynku jest cmentarz Rakowicki, kw. LXII, zach., gr. 15.

Funkcje pełnione na Uniwersytecie Jagiellońskim

  • W 1920 roku objął nowo powstałą Katedrę Historii i Filozofii Medycyny na Uniwersytecie Jagiellońskim jako jej profesor zwyczajny
  • Dziekan Wydziału Lekarskiego UJ w roku akademickim 1938/1939

 

Działalność poza uczelnią

  • W czasie I wojny światowej, od 1917 roku pełnił funkcję naczelnego lekarza w Polskim Komitecie Pomocy Sanitarnej
  • W trakcie swego pobytu w Kijowie założył i redagował "Polski Miesięcznik Lekarski", który ukazywał się w latach 1916–1917
  • Z początkiem roku 1919 podjął pracę w randze radcy ministerialnego Ministerstwa Zdrowia
  • Członek korespondent PAU (od 1938 roku)
  • Prezes Komisji Klasyków Przyrodoznawstwa i Medycyny Polskiej Akademii Umiejętności (do 1953 roku)

Wkład w medycynę

Napisał pierwszy w Polsce podręcznik historii medycyny Historja medycyny filozoficznie ujęta.

 

Ilustracja czarno-biała przedstawia okładkę publikacji prof. Szumowskiego pod tytułem „Historja medycyny filozoficznie ujęta”. W środku strony kamea.
Okładka książki "Historja medycyny filozoficznie ujęta".
Postać Asklepiosa na okładce jest reprodukcją historycznej kamei, którą Fryderyk Hechel przywózł z Rzymu do Krakowa Józefowi Brodowiczowi w upominku.

Był autorem wielu prac z zakresu historii medycyny.

 

Prowadził kampanię na rzecz poprawy nauczania medycyny i wprowadzenia filozofii i etyki do programu studiów medycznych. 

 

Prace Władysława Szumowskiego w zbiorach Biblioteki

Ważne dokonania

W 1924 roku Szumowski był inicjatorem pierwszego zjazdu polskich historyków medycyny, w 1925 za jego staraniem powołano do życia Krakowskie Towarzystwo Miłośników Medycyny. Był członkiem Komisji Historii Medycyny i Nauk Matematyczno-Przyrodniczych PAU. Szumowski był także do 1953 roku, prezesem Komisji Klasyków Przyrodoznawstwa i Medycyny Polskiej Akademii Umiejętności. 

Ciekawostki

Syn profesora Szumowskiego Adam ps. „Bartek” (zm. 1944) był w czasie II wojny światowej komendantem Związku Walki Zbrojnej.

Upamiętnienie

Przypomnienie sylwetki i dorobku naukowego Profesora Władysława Szumowskiego podczas wystawy zatytułowanej „Człowiek nauki taki, jakim był” zbiega się ze 150. rocznicą urodzin (26 marca 1875), 105. rocznicą objęcia Katedry Historii i Filozofii Medycyny na Uniwersytecie Jagiellońskim (1920) oraz 100. rocznicą powołania do życia Krakowskiego Towarzystwa Miłośników Medycyny (1925).

Bibliografia

  1. Gryglewski Ryszard W.  Historia i filozofia medycyny Władysława Szumowskiego na tle rozwoju historii i filozofii medycyny w Europie i Polsce. Kraków, 2010.
  2. Władysław Szumowski https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Szumowski (odczyt: 07.11.2025).
  3. Lista Pamięci. Prof. Władysław Szumowski https://in-memoriam.uj.edu.pl/lista-pamieci?p_p_id=56_INSTANCE_iqXS3KIq9Mfb&p_p_lifecycle=0&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-3&p_p_col_pos=2&p_p_col_count=3&osoba=140346636 (odczyt. 20.11.2025).