Maciej Leon Jakubowski (1837-1915)

Pediatria

Biografia

Rysunek przedstawia kolorową mapę polityczną Europy sprzed I wojny światowej, na której czerwonymi strzałkami zaznaczono szlaki podróży naukowych profesora Macieja Leona Jakubowskiego. Strzałki wychodzą z Krakowa i prowadzą do kilku ośrodków akademickich: Praga, Wiedeń, Paryż Berlin, Heidelberg, Graz, Monachium i Budapeszt.

Kierunki podróży naukowych M.L. Jakubowskiego w latach 1861-1864.

Maciej Leon Jakubowski urodził się 2 marca 1837 roku w Krakowie, tu ukończył Gimnazjum św. Anny, po czym - kontynuując tradycje rodzinne (dziadek i stryj byli lekarzami) – został studentem Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był uczniem takich wykładowców jak Józef Dietl, Ludwik Bierkowski, Józef Majer, Fryderyk Skobel. Kurs pediatrii ograniczał się wówczas do zaledwie 2 godzin tygodniowo przez jeden semestr. Po ukończeniu studiów Jakubowski odbył staże w kilku szpitalach: w Wiedniu (7 miesięcy), w klinice prof. Dietla, w klinice akuszerii i pediatrii prof. Józefa Teofila Kwaśniewskiego. Tytuł doktora medycyny uzyskał w 1861 roku, a doktora chirurgii rok później. W 1862 roku ponownie w Wiedniu, otrzymał dyplom magistra położnictwa. Tam też praktyka pod kierunkiem pediatry i kierownika wiedeńskiej kliniki dla dzieci prof. Franza Mayra stała się dla Jakubowskiego impulsem do „poświęcenia się wyłącznie nauce o chorobach dzieci”.

Kolejne staże w Pradze oraz kolebce pediatrii - Francji (Hôpital des Enfants Malades w Paryżu) i trzeci pobyt w Wiedniu służyły nie tylko zdobywaniu wiedzy medycznej, ale także zaznajomieniu się z organizacją szpitali dziecięcych. Taki był cel również późniejszych podróży do Budapesztu, Grazu i Niemiec.

Zdjęcie przedstawia czarno-białą fotografię historyczną.
Przedstawia główną bramę obiektu – szpitala dziecięcego w Paryżu, otoczoną ceglanym murem i symetrycznie usytuowanymi bocznymi budynkami. Brama ma łukowaty zwieńczony portal z napisem „HÔPITAL DES ENFANTS MALADES” tuż nad kratą wejściową. Obiekt stoi przy ulicy, widoczny jest fragment chodnika i jezdni.
Po obu stronach portalu rozciągają się niskie ściany, w które wbudowane są dwa mniejsze wejścia – po jednym z lewej i prawej strony głównej bramy. Całość ma klasycystyczny charakter. Za bramą widać gołe drzewa i fragment budynku. Pomiędzy bramą a fotografującym jest otwarta przestrzeń – prawdopodobnie plac przed wejściem. Na kartonie poniżej widać odręczny podpis datowany na 8 maja 1908 oraz pieczątkę archiwalną.

Hôpital des Enfants Malades w Paryżu.

Pierwszy w świecie szpital pediatryczny otwarty w 1802 r. , w którym M.L. Jakubowski spędził 8 miesięcy jako hospitant w 1862 roku.

Swoje obserwacje zawarł w artykule Rzut oka na dzieje, piśmiennictwo i zakłady pedyjatryczne.

Skan przedstawia stronę tytułową publikacji autorstwa Macieja Leona Jakubowskiego. U góry tytuł
dużym drukiem: „Rzut oka na dzieje, piśmiennictwo i zakłady pedyjatryczne”,
niżej dopisek „przez Dra Macieja Leona Jakubowskiego”, dalej małym drukiem „Docenta chorób dzieci przy c. k. Uniw. Jagiell.”
Na dole strony informacja o miejscu i dacie wydania: „Kraków, w Drukarni c. k. Uniwersytetu Jagiell. 1865.

Okładka pracy "Rzut oka na dzieje, piśmiennictwo i zakłady pedjatryczne".

„Chcąc zatem cierpiącej ludzkości podać rękę, a naukę o chorobach dzieci postawić na tem stanowisku, na jakiem jest po innych uniwersytetach, należałoby spiesznie i skutecznie wziąść się do urządzenia miejskiego szpitala dzieci.”

Po powrocie do Krakowa złożył rozprawę habilitacyjną O niestrawności u niemowląt i w maju 1864 roku uzyskał tytuł docenta – od tej chwili zaczyna się historia pierwszej w Polsce katedry pediatrii.

Skan przedstawia stronę tytułową pracy habilitacyjnej Macieja Leona Jakubowskiego. U góry dużą czarną czcionką wyśrodkowany jest tytuł: „O niestrawności u niemowląt”, pod tytułem widoczny jest podtytuł w mniejszym kroju: „(Dyspepsia Infantum)”. Niżej znajduje się dopisek: „przez Dra Macieja Leona Jakubowskiego. Bezpośrednio pod autorem – informacja o jego funkcji: „Docenta Uniwersytetu Jagiellońskiego”.
W dolnej części strony: „W Krakowie”, a pod nim: „W drukarni c. k. Uniwersytetu Jagiellońskiego”. Na samym dole umieszczono rok wydania: 1864.

Rozprawa habilitacyjna Macieja Leona Jakubowskiego.

Początkowo wykładał pediatrię 3 godz. tygodniowo, a od 1872 roku 5 godzin. Niezwłocznie przystąpił do organizowania kliniki dziecięcej - jako pierwsze powstało ambulatorium („ruchoma klinika dzieci”) w Szpitalu św. Łazarza. W 1873 roku uzyskał mianowanie na stanowisko profesora nadzwyczajnego jako pierwszy w dziedzinie pediatrii w Polsce (zwyczajnego w 1895 roku). W 1874 roku starania Jakubowskiego doprowadziły do utworzenia niewielkiej osobnej kliniki pediatrycznej w Szpitalu św. Łazarza. Nie ustawał jednak w dążeniu do zbudowania nowej siedziby kliniki. W 1872 roku wraz z księżną Marceliną Czartoryską założył Towarzystwo Opieki Szpitalnej dla Dzieci, którego celem stało się zebranie funduszy na budowę i utrzymanie szpitala dla ubogich dzieci. Towarzystwo skutecznie pozyskiwało fundatorów, każdego roku przedstawiało drukiem sprawozdanie z działalności. W efekcie po czterech latach uroczyście otwarto Szpital św. Ludwika (nazwany tak dla uczczenia męża hojnej fundatorki Anny Helclowej), do którego 26 maja 1876 roku przeniesiono dzieci z sal Szpitala św. Łazarza. Prof. Jakubowski był dyrektorem Szpitala do 1907 roku, dbając nieustannie o modernizację i rozbudowę placówki.

Skan przedstawia stronę z publikacji „Kronika szpitala św. Ludwika dla dzieci w Krakowie : okres 25 lat, od r. 1876 do r. 1900” wydanej w Krakowie w 1901 roku autorstwa Macieja Leona Jakubowskiego. Tekst w górnej części strony opisuje budowę i koszty Szpitala św. Ludwika dla dzieci w Krakowie: rozpoczęcie budowy wiosną 1874 roku, ukończenie gmachu w 1875 roku, a oddanie do użytkowania w 1876. Autor podkreśla, że całkowity koszt wynosił 49 622 złr. Co więcej, Towarzystwo nie dysponowało całą kwotą i zaciągnięto pożyczkę w wysokości 7 000 złr. w miejskiej Kasie Oszczędności w Krakowie.
Poniżej tekstu znajduje się szczegółowy rysunek architektoniczny: przedstawienie budynku pierwszego pawilonu Szpitala św. Ludwika z roku 1877. Widać dwupiętrową bryłę w klasycznym stylu XIX wiecznym: duża, symetryczna, elegancka budowla z klasycznymi zdobieniami elewacji i otoczenie z drzewkami i trawnikiem. Pod ilustracją znajduje się podpis: „Widok szpitala św. Ludwika w r. 1877.”
Tekst w dolnej części strony opisuje
uroczystość otwarcia szpitala dla dzieci 1 maja 1876 roku wyposażonego w 72 łóżka dla pacjentów, w obecności ważnych osobistości, m.in. prezydenta miasta Ferdynanda Weigla. Budynek poświęcił ks. Albin Dunajewski (późniejszy kardynał).
Oficjalne przeniesienie pacjentów z oddziału IV Szpitala św. Łazarza nastąpiło 26 maja: przeniesiono 11 chłopców i 16 dziewcząt. Dzieci karmione piersią pozostały jeszcze w Szpitalu św. Łazarza.

Rycina przedstawiająca budynek szpitala wg projektu W. Schella i A. Łuszczkiewicza.

Skan ilustracji przedstawiającej czarno biały rysunek architektoniczny Szpitala św. Ludwika po rozbudowie w 1882 roku wg projektu Tomasza Prylińskiego. Przedstawiono obiekt w rzucie poziomym – frontowy widok kompleksu. Bryła jest symetryczna, pozioma, składa się z dwóch dwu kondygnacyjnych budynków połączonych niską galerią. Fasady ozdobione są klasycystycznymi elementami: ryzality, dekoracyjne listwy i gzymsy. Okna prostokątne, jednolite, w regularnych osiach. W części centralnej widoczny jest główny wejściowy segment – obiekt z niewielkim portykiem i spadzistym dachem. Po lewej i prawej stronie budynku widać ozdobny płot z furtkami, ogrodzenie oddzielające teren od otoczenia.
Pod ilustracją znajduje się podpis: „Widok Szpitala św. Ludwika w r. 1882.”

Efekt rozbudowy placówki w latach 1881-1882.

Dobudowano drugi pawilon dla pacjentów z chorobami zakaźnymi wg projektu Tomasza Prylińskiego.

Wielką troską profesora było zapobieganie i leczenie gruźlicy wśród dzieci. Przekonywał o potrzebie utworzenia placówki leczenia klimatycznego. Przy poparciu Towarzystwa jego plany ziściły się w 1887 roku, kiedy to rusza Kolonia w Rabce jako filia Szpitala św. Ludwika, po zbudowaniu własnej siedziby nazywana Maciejówką.[skan Jakubowski_12]. Jak pisał jego uczeń prof. Władysław Bujak:

„Niespożytej trzeba było energii i głębokiej humanitarności, aby w ciągu 11 lat uruchomić 2 poważne instytucje użyteczności publicznej: szpital dla dzieci w Krakowie (1876 r.) i lecznicę dla dzieci skrofulicznych w Rabce (1887 r.)”

Pracę dydaktyczną kontynuował profesor do roku 1907, na uroczyste zakończenie tej działalności gremialnie przybyli dawni i obecni studenci, a czasopisma lekarskie w Krakowie, Lwowie i Warszawie wydały numery specjalne przygotowane w hołdzie przez jego uczniów.

Na zdjęciu widać skan strony tytułowej czasopisma „Przegląd Lekarski” z 29 lutego 1908 roku, nr 9. U góry znajduje się nagłówek dużą czcionką: „PRZEGLĄD LEKARSKI”.
Pod spodem dopisek: „Organ urzędowy Towarzystwa lekarskiego krakowskiego i Towarzystwa lekarzy galicyjskich…”, wskazujący na zasięg i odbiorców pisma.
Niżej informacja o redaktorze głównym: Prof. dr Stanisław Ciechanowski.
Pośrodku, dużą czcionką, znajduje się tytuł: „Czcigodnemu Profesorowi Jakubowskiemu w hołdzie wdzięczności”, a poniżej dopisek: Uczniowie.
W dolnej części strony zaczyna się tekst artykułu: „Postępowanie przy badaniu skuteczności surowic leczniczych w płonicy…”, sygnowany jako praca Prof. dr Ksawerego Lewkowicza ze szpitala św. Ludwika…, dyrektor prof. Jakubowski.

Numer specjalny „Przeglądu Lekarskiego” z 29 lutego 1908 roku, nr 9. przygotowany w hołdzie dla prof. Jakubowskiego przez jego uczniów.

W "Przeglądzie Lekarskim" szczegółowo relacjonowano uroczystość wieńczącą pracę dydaktyczną i naukową prof. Jakubowskiego. Już wtedy jego uczniowie, wówczas rozsiani po różnych polskich miastach mieli świadomość, że są kontynuatorami polskiej szkoły pediatrycznej.

Skan przedstawia fragment strony z czasopisma codziennego „Przegląd Lekarski”, z rubryki zatytułowanej „Wiadomości bieżące”, dokumentującej uroczyste pożegnanie prof. Macieja Leona Jakubowskiego. Artykuł rozpoczyna informacja o wydarzeniu:
„Kraków. W d. 25 II 1908 odbył się uroczysty obchód urządzony ku czci Prof. M. L. Jakubowskiego przez uczniów jego i młodzież akademicką.” Dalej w tekście wspomniano, że ceremonia miała miejsce w sali wykładowej szpitala św. Ludwika udekorowanej zielenią i kwiatami.
W dalszej części artykułu zacytowano pierwszego mówcę dr. Józefa Brudzińskiego, który wskazał, że hołd płynie z różnych części kraju, z tych dziecięcych klinik i oddziałów, które prof. Jakubowski inspirował.
Wspomniane są kliniki i szpitale m.in. w Warszawie i Łodzi. Mówca podkreślił wkład profesora w rozwój pediatrii w Polsce.

Relacja w "Przeglądzie Lekarskim" (1908, nr 10) z uroczystości na zakończenie pracy dydaktycznej i naukowej prof. Jakubowskiego. Fragment przemowy dr. Józefa Brudzińskiego.

Pomimo zakończenia dydaktyki i pracy naukowej profesor nadal czynnie zajmował się utrzymaniem i rozwojem Szpitala św. Ludwika i Kolonii rabczańskiej. Rozbudował oddział zakaźny szpitala (1910 r.), nadzorował inwestycje w Rabce, apelował w prasie o systemowe zapewnienie długotrwałego leczenia dzieci chorych na gruźlicę. Wybuch I wojny światowej zastał go w Rabce, gdzie musiał przejąć obowiązki lekarza w Kolonii w miejsce powołanego do wojska dra Otokara Langa. 77-letni wówczas profesor podołał temu wyzwaniu i doprowadził turnus do końca. Zmarł w następnym roku otoczony czcią i sławą: wdzięcznością pacjentów, uznaniem świata lekarskiego, podziwem jego uczniów. Cała prasa krakowska zamieściła wspomnienia o profesorze, relacjonowano uroczystości pogrzebowe. W drodze na Cmentarz Rakowicki kondukt żałobny zatrzymał się na chwilę przed Szpitalem św. Ludwika – dziełem życia profesora.

Pochowany został na cmentarzu Rakowickim (kwatera Al. Główna-między pasami 43 i 45).

Funkcje pełnione na Uniwersytecie Jagiellońskim

Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego w roku akademickim 1900/1901
Dziekan Wydziału Lekarskiego UJ (1899)
Uczestniczył w pracach Senatu UJ (1885-86)

Działalność poza uczelnią

Prezydent Krakowskiej Izby Lekarskiej (1893-1896)
Współzałożyciel i prezes Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego
Mianowany przez Towarzystwo Opieki Szpitalnej na dożywotniego kuratora szpitala św. Ludwika i Kolonii Leczniczej w Rabce
Członek Rady Miejskiej Miasta Krakowa w 1875–1897

Wkład w medycynę

Twórca polskiej szkoły pediatrycznej, do jego uczniów należało wielu przyszłych profesorów niemal wszystkich przedwojennych wydziałów lekarskich (m.in. Jan Raczyński, Franciszek K. Lewkowicz, Józef Brudziński). Najważniejsze w jego dorobku są prace o seroterapii i intubacji w błonicy oparte na wieloletniej praktyce klinicznej. Jako jeden z pierwszych w Europie zastosował surowicę przeciwbłoniczą opracowaną przez Pierre’a P. E. Roux i E. A. von Behringa, ratując życie setek pacjentów. Stworzył podstawy do rozwoju chirurgii dziecięcej. Prowadził kursy szczepienia dla lekarzy przeciw ospie i błonicy; zwrócił uwagę na psychologię dziecka, co było wówczas rzadkością. Opracował zasady etyki lekarskiej (rękopis w Zakł. Hist. Med.).

Skan przedstawia stronę tytułową publikacji autorstwa dr. Macieja Leona Jakubowskiego. Na samej górze napis „Z kliniki Pedyjatrycznej w Krakowie. Poniżej tytuł wyeksponowany dużą czcionką — „PORÓWNANIE WYNIKÓW LECZENIA DŁAWCA” i dalej drobnym drukiem: „za pomocą tracheotomii a. intubacyi krtani metodą O'Dwyer'a”.
Niżej określenie: Referat Prof. D ra Macieja Leona Jakubowskiego, odczytany na posiedzeniu Sekcyi Medycyny Wewnętrznej Zjazdu Lekarskiego w Krakowie dnia 19 lipca 1891 roku.
W dolnej części małym drukiem „Odbitka z Gazety Lekarskiej 1891 r.”
Na samym dole: informacja o wydaniu w Warszawie, przez drukarnię K. Kowalewskiego, ul. Królewska nr 29, rok 1891.

Strona tytułowa pracy "Porównanie wyników leczenia dławca za pomocą tracheotomii a intubacyi krtani metodą O'Dwyer'a".

„Zawezwany przez odnośną komisyję, a względnie przez samego kolegę Ranke’go, do wzięcia udziału w tej zbiorowej pracy [przesyłanie obserwacji z leczenia z zastosowaniem intubacji do prof. Ranke z Monachium, przyp. red.], wprowadziłem w użycie intubacyję w przebiegu dławca na klinice pedyjatrycznej krakowskiej w szpitalu Ś-go Ludwika przy końcu r. 1890.”

Skan przedstawia stronę tytułową publikacji Dra Macieja Leona Jakubowskiego. U góry nagłówek: „Ze szpitala św. Ludwika dla dzieci w Krakowie.” Poniżej większym drukiem tytuł: „Sprawozdanie z doświadczeń dokonanych z antytoksyną w przebiegu błonicy.” Pod spodem dopisek, że materiał pochodzi z wykładu wygłoszonego przez autora w Towarzystwie Lekarskim Krakowskim 3. kwietnia 1895 roku. Niżej znajduje się nazwisko autora: „Prof. Dr. Jakubowski”.
Na dole: informacja o wydawnictwie i rok wydania: „W Krakowie, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego pod zarządem A. M. Kosterkiewicza 1895.”

Strona tytułowa pracy "Sprawozdanie z doświadczeń dokonanych z antytoksyną w przebiegu błonicy", 1895 r.

„..pragnąłem jeszcze w miesiącu wrześniu ubiegłego roku rozpocząć doświadczenia z surowicą; nie mogłem jednak tego uczynić z powodu braku funduszów na zakupno tego podówczas bardzo drogiego środka. Otrzymawszy dopiero w połowie października zasiłek 500 złr. od Wielkiego Wydziału Kasy Oszczędności Miasta Krakowa, po dokonaniu odpowiednich prac przygotowawczych, rozpocząłem leczenie błonicy surowicą z końcem października.”

Prace Macieja Jakubowskiego w zbiorach Biblioteki

Ważne dokonania

Do jego największych zasług należy założenie Szpitala św. Ludwika dla dzieci w Krakowie oraz Kolonii Leczniczej św. Józefa dla dzieci chorych na gruźlicę w Rabce.
Doprowadził do pierwszego naukowego zebrania polskich pediatrów jako sekcji pediatrycznej podczas Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich w Krakowie w 1900 roku. Jest współautorem przekładu podręcznika pediatrii prof. Johanna Steinera, był to pierwszy tak kompletny podręcznik chorób dzieci dostępny w języku polskim.

Obraz przedstawia stronę tytułową książki w języku niemieckim. Na górze widnieje tytuł „Dr. Johann Steiner’s Compendium der Kinderkrankheiten für Studirende und Aerzte”, Poniżej znajduje się informacja o wydaniu: „Dritte vermehrte Auflage” opracowane przez: Dr. Ludwig Fleischmann i Dr. Maximil. Herz. Na dole strony podana jest miejscowość i rok wydania: „Leipzig, Verlag von F. C. W. Vogel” 1878.

Skan przedstawia stronę tytułową polskiego przekładu podręcznika pediatrii Johanna Steinera. U góry nagłówek: Wydanie Stowarzyszenia do Wydawnictwa Dzieł Lekarskich w Krakowie”; poniżej imię i nazwisko autora: Dr Jana Steinera, „c. k. Profesora pedyjatryi i Lekarza ordynującego w szpitalu dla dzieci praskim”.
W centrum dużą czcionką tytuł: „Rys nauki o chorobach dzieci dla uczących się i lekarzy”. Następnie informacja, że jest to tłumaczenie z drugiego wydania „poprawionego i pomnożonego”, przełożone na język polski przez grono lekarzy Uniwersytetu Jagiellońskiego pod kierunkiem Dra Macieja Leona Jakubowskiego (profesora pediatrii) i Dra Józefa Oettingera (profesora historii medycyny).
Na dole: miejsce wydania — Kraków, w Drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego, pod zarządem I. Stelcla, rok 1877.

Strona tytułowa popularnego podręcznika pediatrii Johanna Steinera oraz strona tytułowa polskiego przekładu podręcznika pediatrii Johanna Steinera.

Krzewiciel wiedzy pediatrycznej wśród szerokich kręgów - jego broszura Wskazówki żywienia i pielęgnowania dzieci w pierwszym roku życia miała kilka wydań i duże nakłady.

Skan przedstawia stronę zawierającą tekst kończący „Słowo wstępne” oraz tekst przedmowy do drugiego wydania broszury „Wskazówki żywienia i pielęgnowania dzieci w pierwszym roku życia” autorstwa Macieja Leona Jakubowskiego wydanej w 1902 roku. Pierwsza część opisuje potrzeby rzetelnej opieki nad niemowlętami i uzasadnia cel książki — edukację matek w aspekcie żywienia i pielęgnacji, aby chronić zdrowie dzieci. Następnie widnieje ozdobnik typograficzny, po którym rozpoczyna się „Przedmowa do drugiego wydania” podpisana przez S. A. Krzyżanowskiego – wydawcę broszury. W przedmowie wspomniano o powodzeniu pierwszego wydania z 1890 roku, którego nakład szybko się sprzedał.
W związku z otrzymywaniem wielu próśb zdecydowano — za zgodą autora — opublikować drugie wydanie, przeznaczając jedną dziesiątą dochodu z jego sprzedaży na potrzeby Kolonii Leczniczej dla dzieci w Rabce, prowadzonej pod kierunkiem prof. Jakubowskiego.

Przedmowa do drugiego wydania broszury „Wskazówki żywienia i pielęgnowania dzieci w pierwszym roku życia” (1902 r.)

Ciekawostki

Lubił życie towarzyskie; bywalec Resursy mieszczańskiej, gdzie grywał z sukcesem w wista; lubiany za pogodny charakter i skromny sposób bycia; doskonały tancerz, umiejętność poprowadzenia poloneza okazała się niezwykle przydatna na balach charytatywnych na rzecz szpitala i Kolonii w Rabce, gdy w pierwszej parze prowadził księżnę Marcelinę Czartoryską. Muzykalny – prof. Władysław Bujak przytacza anegdotę:

„Ktoś odwiedzający zastał rektora w salonie, grającego na fortepianie i śpiewającego, a jedynym słuchaczem był służący, myjący okna. No widzisz pan, muszę mu grać „Don Juana” – inaczej nie chce myć okien – usprawiedliwiał się wobec gościa”.

W Krakowie cieszył się szacunkiem jako lekarz i jako człowiek o niezwykle taktownym sposobie bycia, jednak krotochwilny Kraków nie oszczędził nawet jego: z wyjątkiem spraw zdrowia publicznego nie angażował się w bieżącą politykę, co wypomniano mu we fraszkach zamieszczonych w krakowskim pisemku satyryczno- politycznym Djabeł.

Fraszka pt. Jakóbowi Maciejowskiemu o jego pracy radnego:

Jakóbowi Maciejowskiemu
Zawsze w Radzie cicho siedzi,
Nigdy buzi nie odmyka,
Chyba wtedy gdy się biedzi,
O szpital św. Ludwika.
Gdy skończył sprawy szpitali,
Pewnie z Rady się oddali.

Niezwyczajny Djabeł, 1881 R.13 nr 24, dodatek do czasopisma Djabeł

Kuba
Że choroby dzieci leczy
Znakomicie – nikt nie przeczy;
Lecz że w Radzie dzieci nie ma
To tam jego rola niema!
Nikomu on w gardle kością.
A głosuje za większością.
Więc jak większość dobrą będzie,
To z pożytkiem w Radzie siędzie.

Nadzwyczajny Djabeł, 1887 R.19 nr 11, dodatek do czasopisma Djabeł

Układano wierszyki o profesorze także z wdzięcznością:

Ileż to dziatek złożonych chorobą
Śmierci wyrwałeś dzięki swej nauce,
A ilu uczniów prowadząc za sobą
Tyś to wykształcił w pedyatryi sztuce.

Czesław Stiche, lekarz, uczeń prof. Jakubowskiego.

W 1960 roku powstała o profesorze praca doktorska autorstwa Jerzego Armaty, opublikowana w 1994 roku.

Skan przedstawia okładkę pracy doktorskiej. Na samej górze widnieje łaciński tytuł „Dissertationes Medico Historicae”, poniżej główny nagłówek „Rozprawy z historii medycyny i filozofii medycyny” oraz dopisek „pod redakcją doc. dr Zdzisława Gajdy”. Pośrodku strony dużą czcionką nazwisko autora „Jerzy Armata”. Niżej znajduje się tytuł pracy: „Maciej Leon Jakubowski – twórca polskiej szkoły pediatrycznej” — wyróżniony większym rozmiarem i wyśrodkowaniem. U dołu strony widnieje informacja o miejscu i dacie publikacji: „Kraków 1994”, a pod tym — nazwa wydawcy: „Zakład Historii Medycyny Uniwersytetu Jagiellońskiego, ul. Kopernika 7”. Typografia: litery są wydrukowane wyraźną, prostą czcionką bez ozdobników w kolorze brązu.

Praca doktorska Jerzego Armaty obroniona w 1963 r., wydana drukiem w 1994 r.

Odznaczenia

Honorowe obywatelstwo: tytuł honorowego obywatela Krakowa nadany 6 lutego 1908 roku

…w uznaniu Jego wielkich zasług około założenia: Szpitala dla dzieci im. św. Ludwika w Krakowie i Kolonii leczniczej dla dzieci skrofulicznych w Rabce… (z projektu dyplomu – ANK, sygn. Kr 4423, s. 273)

Wydział Lekarski wybił medal wykonany przez rzeźbiarza prof. Jana Raszkę (dochód ze sprzedaży medalu zasilił Kolonię w Rabce).
Odznaczony austriackim Orderem Żelaznej Korony.
W 1936 roku odznaczony pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Upamiętnienie

W Krakowie ulica poświęcona Profesorowi leży w Dzielnicy Prokocim
Tablica na budynku Szpitala św. Ludwika w Krakowie
Tablica w Instytucie Matki i Dziecka w Rabce
3 czerwca 1973 roku nadano imię Profesora Macieja Leona Jakubowskiego Liceum Ogólnokształcącemu wchodzącemu w skład Zespołu Szkół Uzdrowiskowych w Rabce

Przypomnienie sylwetki i dorobku naukowego Profesora Macieja Leona Jakubowskiego podczas wystawy zatytułowanej „Człowiek nauki taki, jakim był” zbiega się kilkoma okolicznościowymi wydarzeniami: 130. rocznicą uzyskania tytułu profesora zwyczajnego (1895), 125. rocznicą powołania na funkcję rektora UJ (1900), 110. rocznicą śmierci Profesora (14 grudnia 1915 r.).

Bibliografia

150 lat Katedry i Kliniki Pediatrii Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. Rita Pagacz-Moczarska, Kraków 2015.
Armata Jerzy, Maciej Leon Jakubowski - twórca polskiej szkoły pediatrycznej, Kraków 1994.
Bujak Władysław, Wspomnienia o Macieju Leonie Jakubowskim – jego dziełach i ich losach, „Archiwum Historii Medycyny”, 1967, T. 30, nr 1, s. 29-43.
Gajda Zdzisław, Monumenta Medica Cracoviensia, Kraków 2017.
Gajda Zdzisław, O ulicy Kopernika w szczególności, o Wesołej w ogólności : prawie wszystko, Kraków 2012.
Gaweł Józef, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc Oddział Terenowy w Rabce Zdroju wczoraj - dziś - jutro w 120-lecie otwarcia "Maciejówki", „Acta Pneumonologica et Allergologica Pediatrica”, 2010, nr 13 (1/2), s. 35-42.
Historia Szpitala, http://www.archiwum.dzieciecyszpital.pl/szpital/o-szpitalu/historia.html (odczyt: 30.07.2025)
Kliniki i zakłady teoretyczne : Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w krakowskiej dzielnicy Wesoła : gmachy i ludzie, red. Piotr Franaszek, Kraków 2016.
Kwaśnicki August, Szkic dziejów Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego od jego założenia do dni naszych. VI Klinika pediatryczna, „Przegląd Lekarski”, 1900, R.XXXIX, nr 23, s. 333-364.
Maciej Leon Jakubowski (1837-1915), twórca polskiej szkoły pediatrycznej https://nauka.tvp.pl/73459246/maciej-leon-jakubowski-18371915-tworca-polskiej-szkoly-pediatrycznej (odczyt: 07.10.2025).
Numer wydany dla uczczenia Prof. Dra Macieja Jakubowskiego, „Lwowski Tygodnik Lekarski”, 1908, nr 8.
Poczet krakowski, https://www.poczetkrakowski.pl/tomy/show_article,maciej-leon-jakubowski-4958.html (odczyt: 30.07.2025).
Powstanie i historia Szpitala Dziecięcego św. Ludwika w Krakowie, https://www.youtube.com/watch?v=es3lJlXbCa4 (odczyt: 30.07.2025).
Prof. Maciej Leon Jakubowski (wspomnienie pośmierne), https://zasobynauki.pl/zasoby/prof-maciej-leon-jakubowski-wspomnienie-posmiertne,4338/ (odczyt: 07.10.2025).
Schmidt-Pospuła Maria Dorota, Pediatria. Pierwsza polska szkoła pediatryczna, (w:) Polskie szkoły medyczne : mistrzowie i uczniowie : wybrane zagadnienia, red. Andrzej Śródka. Kraków 2016, s.171-198.